مقدمه ای بر آموزش اقتصاد با رویکرد بومی‎سازی و نوین‎سازی

چکیده هدف این مقاله بحث در مورد آموزش اقتصاد خرد با رویکرد بومی سازی و نوین سازی است. از آنجا که علم اقتصاد دایماً در تحول و پیشرفت است، تحقق این هدف الزاماً مستلزم نوین‎سازی مستمر است. بنابراین، تدریس اقتصاد با رویکرد بومی سازی و نوین سازی ضرورتی اجتناب‎ناپذیر است. بومی سازی اقتصاد در هر جامعه، مستلزم توجه محوری به ساختار، شرایط و واقعیت‎های اقتصادی و توجه به ارزش‎های آن جامعه است. این الزام در جوامع اسلامی، در عمل، به مفهوم لزوم تدریس اقتصاد با رویکرد اسلامی است. موفقیت در این امر مستلزم وجود اقتصاددانان اسلام‎شناس با سابقۀ تدریس و تحقیق کافی و مؤثر و تدوین متون و مواد درسی مناسب و کافی است. بر اساس نتایج این مطالعه، تدریس باید با بررسی و نقد مفهوم انسان اقتصادی آغاز گردد؛ سپس، برخی از ملاحظات روش‎شناختی مورد بررسی قرارگیرد. در این زمینه، لازم است که نظریات علمی به‎ عنوان مجموعه‎ای از گزاره‎های تبیین‎کنندۀ روابط علّی پدیده ها شامل پیش‎فرض‎ها، گزاره های ارزشی و گزاره‎های توصیفی معرفی شوند. باورهای دینی و ارزش‎های اخلاقی در ساختار پیش‎فرض‎ها و تکوین نظریات علمی کاملاً مؤثر هستند. همچنین، باید روش تفکر اقتصادی و شیوۀ به کارگیری رویکردهای خلاق آموزش داده شود و از ترویج صرف نظریه های اقتصادی احتراز گردد. نباید به پیش فرض‎ها و رویکردهای تحلیلی مسلط، ندانسته اعتباری ایدئولوژیک بخشید و بدون تأمل آن ها را پذیرفت و ترویج داد. برخلاف ادعای مسلط در ادبیات اقتصادی، رفتار واقعی انسان به‎شدت تحت‎تأثیر ملاحظات اخلاقی و برگرفته از مجموعۀ بسیار غنی از ارزش‎ها و ترجیحات است. شواهد تجربی نیز نشان‎داده‎است که در جوامع پیشرفته ای مانند امریکا، آلمان، روسیه و جوامعی مانند قبایل کوچروی اندونزی، رفتار مردم بر مبنای خودخواهی نیست. در شرایط موجود، با توجه به اقبال نسبی به رویکردهای اخلاق‎مدارانه و دینی به اقتصاد و تقاضای روز‎افزون جوامع اسلامی برای تدوین و تدریس اقتصاد با رویکرد اسلامی، باید تلاش مؤثر کرد تا متون اقتصادی با رویکردی اسلامی تدوین شود. در این ارتباط، تنظیم و ارائۀ سرفصل‎های دروس اقتصاد، به‎ویژه اقتصاد خرد، با رویکرد اسلامی برای تدریس در رشتۀ اقتصاد در مقاطع کارشناسی و بالاتر بسیار مهم و لازم می نماید.